Gezien in Kunstmin: Nederlands Blazers Ensemble met 'In Hogere Sferen'
DORDRECHT - Op vrijdagavond bracht Het Nederlands Blazers Ensemble Kunstmin in extase met het programma 'In hogere sferen'. Een muziekprogramma dat Johann Sebastian Bach, Arvo Pärt en het soefisme van de Perzische dichter en denker Rumi (1207 - 1273) bij elkaar brengt. Een idee van voormalig artistiek leider Bart Schneemann.
Het Nederlands Blazers Ensemble staat garant voor bijzondere muzikale ontmoetingen. De afgelopen jaren toerden ze al door het land met de programma’s ‘Stories from the East’ en ‘Bach en Soefi’, met gastsolisten zanger en Tarspeler Ali Ghamsari en zangeres Haleh Seyfizadeh. Ook vrijdag stonden ze samen op het podium. Wellicht kunnen we ‘In Hogere sferen’ als het voorlopig (?) afsluitende deel van een drieluik beschouwen.
De blazers van het NBE werden versterkt door een tweetal muzikanten, David Mackor, op de Theorbe en contrabassist Jordi Carrasco Hjelm. Geen leden van het ensemble, wel een meer dan welkome aanvulling.
Universele taal
De sacrale muziek van Johann Sebastian Bach vormt de brug tussen het aardse en het hogere. Arvo Pärt bereikt hetzelfde waarbij zijn werk zich vooral kenmerkt door eenvoud en stilte. Met dit nieuwste muziekprogramma legt het NBE de verbinding tussen Bach, Pärt, de Perzische muziek en het Soefisme. Het gaat om eenzelfde zoektocht, zoals in het programmaboekje beschreven: “De harmonie van het universum vangen in klank en de ziel verheffen”. Heel gedragen taal, maar ik adviseer de lezer van deze terugblik een poging te wagen hierin mee te gaan…
Programma
Bach en Pärt verhouden zich perfect met de Iraans muziek van Ali Ghamsari.
Deze virtuose tarspeler, zanger en componist wortelt in een eeuwenoude Perzische traditie. Met wereldwijde optredens en inmiddels meer dan 15 albums op zijn naam is hij één van de meest invloedrijke muzikanten van zijn land.
Vanwege de bijzondere samenstelling van het ensemble moest alle muziek speciaal voor dit programma gearrangeerd worden. Het ‘Agnus Dei’ uit de Hohe Messe van Bach werd zo een unieke ervaring, gezongen door Haleh Seyfizadeh. Een prachtige en bijzondere versmelting van culturen.
Muziek is de universele taal die alle ogenschijnlijke tegenstellingen overbrugt.
Dat bleek ook uit de uitvoering van Spiegel im Spiegel, van Pärt, gespeeld door David Mackor op de Theorbe, een relatief onbekend snaarinstrument en Jordi Carrasco op de Contrabas. In het arrangement werd een ander stuk van Pärt geweven: ‘Arbos’. Dat had voor mij niet gehoeven. Maar wat zou het? De mystiek en magie van Pärt stonden recht overeind.
Bij het eerdere programma ‘Stories from the East’ (2023) stond de ney-speler Sinan Arat, lid van het NBE, nog prominent op het podium. Jammer dat hij vrijdag niet van de partij was. Op deze toch al bijzondere avond had hij een extra dimensie kunnen toevoegen.
De ney is een rietfluit, een instrument dat veel gebruikt wordt in de Arabische muziek. De rietfluit zien we vaak terug in het werk van Rumi:
Luister naar het lied van het riet
over zijn scheiding:
‘Sinds ik uit mijn bed van riet
werd losgesneden,
kwam een klaag’lijke klank in me.
Iedereen die gescheiden is van zijn geliefde,
weet wat ik bedoel.’
Fragment uit het gedicht: Het lied van het riet
Vertaling: Wim van der Zwan
Op reis
‘In hogere sferen’ is de nieuwste halte binnen mijn persoonlijke reis. Een reis die niet gaat van Oost naar West, of van Noord naar Zuid.
Zo kwam ik enkele jaren geleden tijdens een vakantie door Turkije in Konja terecht, de stad waar Rumi zich uiteindelijk gevestigd had na een lange vlucht voor de Mongolen van Djenghis Kahn. Ik maakte kennis met de Sema, de dans van de Derwisj. Dansers draaien zich met wijde rokken in trance. Een bijzondere ervaring.
Geïnspireerd las ik niet veel later het boek van Kader Abdolah, ‘Wat je zoekt, zoekt jou’; een reis door het leven en werk van de Perzische dichter Rumi.
Onlangs deed ik verslag van een nieuwe tussenstop in de Titus Brandsma Gedachteniskapel. De avond over denker en dichter Rumi legde ik vast in een terugblik op dit platform.
Na de avond in de Titus Brandsma Kapel belandde ik in de roman ‘Liefde kent veertig regels’ van Elif Shafak. De Amerikaanse Ella Rubinstein worstelt met haar veilige leventje. Ze krijgt als proeflezer een manuscript te lezen van een roman over Rumi en zijn leermeester Sjams van Tabrizi. Ze zoekt contact met de mysterieuze schrijver van dat boek.
Na vrijdag reis ik weer verder. De taal en muziek van Bach, Pärt en Rumi neem ik mee.
Hou de klank niet binnen,
wees je eigen noot.
Ik laat wel weten als het genoeg is
Klim als de avond valt.
op het dak van de stad van je ziel.
Iedereen!
Klim op het dak
van de stad van je ziel.
En zing.
zing uit volle borst!
Fragment uit het gedicht‘ Zing uit volle borst’ van Rumi, vertaald door Wim van der Zwan.
Gezien en gehoord in Kunstmin op vrijdag 14 maart:
Nederlands Blazers Ensemble met: ‘In hogere sferen’
Gastsolisten: Ali Ghamsari en Haleh Seyfizadeh
Terugblik Rumi in Titus Brandsma Gedachteniskapel
