Meest onderscheiden burgemeester van Dordt, De Gaay Fortman, werd 150 jaar geleden geboren
DORDRECHT - De meest onderscheiden burgemeester van Dordrecht is kolonel b.d. Pieter Leonard de Gaay Fortman (ARP). Hij was eerste burger van 1923 tot 1937. In 1875 werd De Gaay op 17 december geboren. Dat is dit jaar 150 jaar geleden.
Bij zijn afscheid in 1937 werd de ARP-eerste burger de eerste burgemeester die ereburger werd van Dordrecht. Die titel was in 1925 ingesteld. De Gaay woonde in de binnenstad in de negentiende-eeuwse schil.
Burgemeester De Gaay 1923-1937.
Zijn nationale erelijst is weergegeven op Wikipedia, met als hoge onderscheidingen: ridder in de Militaire Willemsorde (MWO) en ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. In Ridderkerk was hij voor Dordt riep een half jaar burgemeester. Dat was daar genoeg voor een straatnaam.
1875
De Gaay werd 150 jaar geleden, op 17 december 1875, in Elten geboren als zoon van een dominee. Hij behoorde tot Nederland's Patriciaat. Dat zijn families die maatschappelijk op de voorgrond treden. Hij was oom van de latere ARP-minister De Gaay Fortman, die mede het kabinet Den Uyl in 1973 mogelijk maakte.
In zijn Dordtse tijd werd gezegd dat de twee machtspartijen in de gemeenteraad van Dordrecht de SDAP (later PvdA) en de ARP waren. De Gaay Fortman was gemeentelid van de Wilhelminakerk aan de Blekersdijk. ARP-wethouder Carel Dicke, die in 1929 in het dagelijks bestuur van de stad kwam, was er de vaste organist.
De politieke verhoudingen gaven de burgemeester de ruimte om de zondagswet voor de zondagse rust te handhaven. Ook sloot hij dansgelegenheden.
Papendrecht
Mogelijk was het de tijdgeest, want ARP-burgemeester van Papendrecht P. van Rees had de naam een fatsoensrakker te zijn. Later werd ontdekt dat hij lid was van de NSB en als 'Duitsvriendelijk' werd genoemd.
In het boek De Geschiedenis van Dordrecht (2000) wordt de politieke verhouding van de jaren dertig ook omschreven. "In feite werd Dordrecht vanaf 1920 dus bestuurd door een ARP/SDAP-coalitie met een liberaal accent." De partijen hadden het door de crisistijd niet makkelijk, zo wordt nog aangegeven.
Burgemeester De Gaay opende in 1936 het Wantijpad:Toen een zeer modern zwembad, waarvoor de latere burgemeester Jan van Zuuren als jongeling op de fiets vanuit Rotterdam kwam om er te kunnen zwemmen.
Vrouwelijke wethouder
In de bestuurstijd van burgemeester De Gaay werd mevrouw J.M. Smit-Pieters namens de SDAP in 1935 de eerste vrouwelijke wethouder. Een rechtervleugel van de ARP liet wel weten in de gemeenteraad: "De vrouw, die zich laat verkiezen tot wethouder, bevindt zich op de weg van ongehoorzaamheid."
In die tijd telde Dordrecht nog geen 60.000 inwoners.
Later werd De Gaay niet in de openbare ruimte in Dordrecht geëerd. Zijn opvolgers, te beginnen bij burgemeester Bleeker, kregen een straatnaam in het industriegebied Dordtse Kil.
Zijn Dordtse voorganger Wytema ging in 1923 naar Rotterdam als burgemeester. Hij wordt in herinnering gehouden met de (Noord)ingang van Erasmus MC aan de Wytemaweg.
Burgemeester Wichers van Dordrecht, die in 1920 overleed, kreeg snel een herinneringsbeeld bij de Kunstmin-ingang van park Merwesteyn.
WIKI
Pieter Leonard de Gaay Fortman (Elten, 17 december 1875 – Epe, 26 juli 1954) was een Nederlands militair en burgemeester.
De Gaay was een zoon van dominee Nicolaas Adriaan de Gaay Fortman (1845-1927) en Theodora Kocken (1850-1928).
Hij was een oom van de latere minister Wilhelm Friedrich de Gaay Fortman. Hij studeerde rechten en werd kolonel bij de genie in het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger.
De Gaay was lid van de ARP. Van 1920 tot 1923 was hij burgemeester van Bunschoten. Daarna was hij in 1923 een half jaar lang burgemeester van Ridderkerk en vervolgens van 1923 tot 1937 burgemeester van Dordrecht.
Zondagswet
Hij handhaafde de Zondagswet strikt en legde openbare dansgelegenheden aan banden. Hij had diverse nevenfuncties en was onder meer voorzitter van de Rotary Club Dordrecht (1933-1934). Hij schreef in 1936 het boekje 25 jaren Jubal, 1911-1936: Tamboers- en pijperskorps Jubal afdeling der C.J.M.V. Dordrecht en was in 1938 co-auteur van Dordrecht zoals het is.
De Gaay werd meerdere keren koninklijk onderscheiden: hij was ridder 4e klasse van de Militaire Willems-Orde (1903), ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en officier in de Orde van Oranje-Nassau. Hij ontving daarnaast het Ereteken voor Belangrijke Krijgsbedrijven en de Erepenning voor Menslievend Hulpbetoon voor het met eigen levensgevaar redden van een kind.
