Dordtenaar Hans Wertheim te boek gesteld als eerste veteranen schaakkampioen van Nederland

27 januari 2025 • 19:13 door de redactie
Dordtenaar Hans Wertheim te boek gesteld als eerste veteranen schaakkampioen van Nederland
Schaakbeeld

DORDRECHT - In het schaakboek OVER DE VIJFTIG, geschreven door Peter Boel, is HANS WERTHEIM (1905-2002) de Dordtenaar met de meeste aandacht. In 1977 werd hij de eerste veteranenkampioen van Nederland. Voor de Tweede Wereldoorlog was Wertheim al drie keer open kampioen van Nederland geworden.

Boel besteedt in het boek, dat mogelijk werd gemaakt door de stichting NK senioren en Veteranen, aandacht aan de geschiedenis van senioren-schakers vanaf 1973 en de veteranen vanaf 1977.

In het boek wordt aangegeven dat OVER DE VIJFTIG vol staat met schaakgeschiedenis. De Dordtenaar Henk J. van Donk wordt in één regel genoemd als veteraan. Hij won een invitatiegroep voor internationaal meester Theo van Scheltinga (1914-1994).

Publicatie

Met toestemming van de schrijver Peter Boel kunnen we de publicatie meenemen in het boek over Hans Wertheim, die pas na zijn pensioen als leraar van het Johan de Witt Gymnasium weer ging schaken bij schaakclub Dordrecht. Wertheim had ook een bijzondere band met het Haagse DD.

Hij was getrouwd met Corry Wertheim, die zich voor natuur en groen in Dordrecht inzette.

Tekst Peter Boel:

„De eerste Veteranenkampioen in 1977, Johan Hendrik (Hans) Wertheim (1905-2002), die eindigde op 4½ punt uit 5 partijen voor Daan ’t Hart uit Ridderkerk (4), was een schaker van bijzondere statuur die ook uit een bijzondere familie kwam. Samen met zijn twee jaar jongere broer Willem Frederik (Willem) en Johannes graaf Van den Bosch, Henri Weenink, Kroone en Willem Schelfhout, was hij, na een match tegen graaf Van den Bosch te hebben gewonnen, lid van het Nederlandse team op de tweede schaakolympiade in 1928, gehouden op het Binnenhof in Den Haag.

Wertheim verloor tweemaal en maakte drie remises. “Dat stelde toch niks voor,” zei hij later tegen zijn clubgenoot in Dordrecht, de journalist Hans Berrevoets. Zijn broer Willem, later hoogleraar privaatrecht, werd overigens topscorer van dat Olympiadeteam met 8½ uit 14.

Jongens

In 1917 zagen de twee broers als jongens de Russische Revolutie zich voltrekken in Sint-Petersburg. Het gezin woonde daar omdat hun vader directeur was van een dochteronderneming van de verzekeringsmaatschappij De Algemeene. Dat filiaal werd spoedig genationaliseerd en hun moeder vluchtte in 1918 met de kinderen naar Nederland; vader volgde in 1920. In 1940, toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, wachtten de Joodse ouders de komst van de nazi’s niet af en pleegden zij beiden zelfmoord. In deze catastrofale periode stopte Hans Wertheim geheel met schaken.

Officier

Er wordt verteld dat hij als officier nog in een Pools krijgsgevangenenkamp heeft gezeten; broer Willem zat in een Jappenkamp waar hij tijdens een periode van drie maanden eenzame opsluiting zelf schaakproblemen bedacht. Aan de avonturen van de twee broers besteedde de VPRO aandacht in het programma OVT in 1998, bij het overlijden van Willem. Hans Wertheim verzorgde jarenlang een rubriek in het Tijdschrift voor den Nederlandschen Schaakbond. Na de oorlog werd hij docent klassieke talen op het gymnasium in Dordrecht en tot zijn pensioen schaakte hij niet meer.

Schaakclub Dordrecht

Nadat hij was gestopt met werken, meldde hij zich bij de Schaakclub Dordrecht en werd meteen clubkampioen. In de vroege jaren tachtig wilde het gesponsorde De Variant doorstomen naar de Meesterklasse, maar in de tweede klasse struikelde de ploeg uit Breda over Dordrecht 1, waarin Wertheim nog speelde.

Zijn tegenstander verloor een pion en meende toen tegen deze man op leeftijd wel remise aan te kunnen bieden. “Ik ben wel oud, maar niet seniel,” luidde het antwoord.

Wertheim won en Dordrecht ook (6½-3½), en het team werd kampioen. Berrevoets weet nog te melden dat Wertheim zijn hele leven nog Russisch sprak en ook muziekmedewerker is geweest bij De Dordtenaar.

Tot zover het boek Over de Vijftig van Peter Boel over de eerste veteranenkampioen „nieuwe" stijl in 1977, Hans Wertheim.

Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.