250 keer protesteren voor de poort van Chemours aan de Baanhoekweg in Dordrecht

DORDRECHT - Zaterdag 18 januari 2025 staat een grote groep “protestanten” voor de 250ste keer voor de poort van Chemours in Dordrecht om te demonstreren tegen de jarenlange giftige en kankerverwekkende PFAS uitstoot van dat bedrijf. Een wekelijks protest van ruim vijf jaar is een historische gebeurtenis om toch even bij stil te staan en je af te vragen hoe dat tot stand is gekomen. Een kort overzicht
Het begon allemaal in 2016 in Sliedrecht – het epicentrum van de PFAS vervuiling “onder de rook” van Chemours – waar het de inwoners begon op te vallen, dat kanker veel meer voorkwam dan elders.
2016
Op 3 oktober 2016 richtten Bram de Winter en Kees van der Hel de Actiegroep “Gezondheid voor Alles” op en een maand later volgde de eerste grote protestmars tegen Chemours en hun giftige uitstoot met het historische motto van Bram de Winter “Het kan niet, het mag niet en toch gebeurt het!” Die eerste – toen éénmalige – grote protestmars op 5 novemberwerd georganiseerd door Bram en Kees, ondersteund door o.a. Ton Schippers en Joop Keesmaat. Milieuvriendelijk op de fiets vanaf Sliedrecht over de Baanhoek spoorbrug naar Chemours, waaraan ruim 250 Sliedrechters meededen. Aangekomen voor de poort van Chemours volgden diverse toespraken “dat die uitstoot moest stoppen!” Woordvoerders van Chemours kregen de gelegenheid om te reageren en onderstreepten toen al – net zoals nu – hun beste bedoelingen. Wat dat betreft is er dus niets veranderd.
Aardig om terug te lezen in oude mailtjes uit die tijd zijn alle “beslommeringen” om de protestactie veilig en georganiseerd te laten verlopen. Overleg met gemeentebestuur, met politie, publiciteit, maar ook – toen al – het plan om wekelijks elke zaterdagmorgen een soort van protest te organiseren. Die eerste actie was een succes, maar het vervolg liet even op zich wachten, niet in de laatste plaats door de gezondheidssituatie van Bram de Winter, die uiteindelijk op 11 mei 2019 zelf overleed. Helaas ook aan kanker, “what else”?
2019
Maar de onvrede over die kankerverwekkende PFAS uitstoot bleef en toen in april 2019 Minister Cora van den Nieuwenhuizen van Verkeer & Waterstaat een nieuwe vergunning voor extra PFAS lozingen verleende, kwam het idee van wekelijkse protesten weer tot leven. Sterker nog, de boosheid onder de Sliedrechtse bevolking groeide en Joop Keesmaat, toen al PvdA, publiceerde een vernietigende “open brief” over dit kortzichtige besluit, inclusief het idee om – bij wijze van protest – wekelijks voor de poort van Chemours emmers met vervuilde PFAS grond te deponeren. En dan elke week een emmer meer… Op 16 mei trok de eerste stoet “protestanten” met de eerste, toen nog rode, emmer vervuilde PFAS grond per fiets vanuit Sliedrecht naar Chemours. En vervolgens elke week weer met een emmer meer, maar dat bleek na vier maanden logistiek – door het afnemende aantal deelnemers en het toenemende aantal emmers – niet meer haalbaar.
De wekelijkse emmertjes actie werd op 29 augustus opgeschort, maar Ton Schippers ging – ere wie ere toekomt – wekelijks onverdroten door, vanaf 19 oktober bijgestaan door o.a. Kees van der Hel, Corrie van der Hoff en Donnie Greve. Later dat jaar sloten o.a. ook Karel Thieme en Pieter Gerrits uit Papendrecht zich aan, alsmede “oudgediende” Joop Keesmaat uit Sliedrecht. Ook groeide de groep met vele bezorgde deelnemers uit Dordrecht, waar het onderwerp PFAS – ook vanuit de politiek – meer en meer in de schijnwerpers kwam te staan. Daarmee was het fundament onder de wekelijkse protestactie een feit, het aantal deelnemers groeide verder, waardoor het onderwerp PFAS en Chemours meer en meer publiciteit verwierf.
Op 10 december verscheen een aantal actievoerders in een uitzending van “De Hofbar” en op 15 februari 2020 stonden we voor de 40ste keer voor de poort met ons eerste spandoek “Voor de 40ste keer geen lozingen meer”.
2021
Op 1 mei 2021 was het een trieste demonstratie, omdat we het toen voor de eerste keer zonder “de vrouw van het eerste uur” Corrie van der Hoff moesten doen, die in de week daarvoor helaas was overleden.
De protestreeks werd later dat jaar enkele keren onderbroken vanwege Corona, maar op 4 december stonden we er weer gewoon met mondkapjes op. De publiciteit nam in elk geval verder toe; een week later, op 11 december kregen we ook vanuit het buitenland de nodige aandacht van schrijvende en filmende journalisten uit Frankrijk en Canada.
2022
Op 5 maart vond het 100ste jubileumprotest plaats, een ware happening met heel veel publiek en pers, terwijl ook de eerste politici uit Den Haag zich meldden. In datzelfde jaar – op 6 juli – bracht Joop Keesmaat een bezoek aan het Europarlement in Straatsburg op uitnodiging van Europarlementariers Mohamed Chahim (PvdA) en Marie Toussaintvan “De Groenen/Les Verts”. Ondertussen groeide de groep wekelijkse deelnemers gestaag, waaronder “staartbewoner” Meta Kamphuis op 9 juli. Op 13 september organiseerden we in Sliedrecht een PFAS informatieavond, waar o.a. Prof. Jacob de Boer een heldere uiteenzetting gaf over de grote gevaren van PFAS. Ook de publiciteit nam toe, o.a. door een bezoek van Powned op 31 oktober.
2023
Dit jaar begon met een bezoek aan Den Haag, alwaar we op 3 februari een petitie om echt te stoppen met PFAS aanboden aan diverse bewindslieden van de toenmalige regering. Vervolgens “vierden” we op 20 februari de 150ste protestzaterdag, waarbij o.a. ZH gedeputeerden Anne Koning (PvdA) en statenlid Robert Klumpes (GroenLinks) aanwezig waren. Op 9 maart bezochten we met een groep bezorgde burgers een gemeenteraadsvergadering in Dordrecht, waar Joop Keesmaat onze wensen en eisen kenbaar maakte. In diezelfde periode werden we uitgenodigd bij RTL Nieuws voor een interview, terwijl we op 13 april ons eerste gesprek over PFAS hadden met de Onderzoeksraad voor Veiligheid in Den Haag. Ook vanuit de landelijke pers en televisie kwam er meer en meer aandacht, o.a. in het Algemeen Dagblad, Reformatorisch Dagblad, terwijl ook Zembla inmiddels was begonnen met het maken van opnames en interviews.
En toen werd het 15 juni, de dag waarop Zembla de spraakmakende reportage “De PFAS doofpot” uitzond. Daarin werd duidelijk, dat het allemaal juist niet meeviel, ondersteund met keiharde bewijsstukken, dat de uitvinder en producent van PFAS – Chemours, voorheen Dupont – al decennia lang wist van de grote risico’s voor mens en milieu en die risico’s bewust verborgen hield voor de buitenwereld én de vergunningverlenende overheidsinstanties. Na die uitzending ging het hard; het aantal “wekelijkse emmertjesprotestanten” nam wekelijks toe en we werden overspoeld door journalisten uit binnen- en buitenland, alsmede door politici van Provinciale Staten, Tweede Kamer en het Europees Parlement. Als voorbeeld, op 8 juli waren ZH gedeputeerde Anne Koning, statenlid Berend Potjer en Europarlementariër Mohamed Chahim aanwezig bij onze wekelijkse protestactie.
In diezelfde periode vond er een hoorzitting plaats met de directie van Chemours in een officiële Statenvergadering van de Provincie Zuid Holland, actievoerders, waaronder Meta, Kees en Joop, werden uitgenodigd voor TV uitzendingen van Één Vandaag, Op 1, het NOS journaal, Hart van Nederland, alsmede in diverse radioprogramma’s zoals “Spijkers met Koppen” en het BNNVARA-radio programma VROEG.
Ondertussen werd het steeds serieuzer en – op initiatief van Nienke Blauw, Helen van der Werf en Arine van der Ham – werd de Stichting Stop PFAS Stop Chemours opgericht. Die stichting nam het voortouw om – met ondersteuning van advocate Bénédicte Ficq uit Amsterdam en namens ruim 4.600 bezorgde omwonenden – een massa aangifte te doen tegen de voorgaande en huidige bestuurders van Dupont en Chemours voor “criminele milieuverontreiniging”, volgens artikel 73A van het Wetboek van Strafrecht.
Die strafrechtelijke aangifte werd op 4 september ingediend bij het Openbaar Ministerie in Amsterdam, die vervolgens binnen zes weken besliste om over te gaan tot een definitief strafrechtelijk onderzoek. Dat ingewikkelde onderzoek loopt nog steeds, en duurt helaas langer dan verwacht, maar hopelijk komt daar binnenkort duidelijkheid over.
Op 6 september organiseerde dezelfde Stichting Stop PFAS Stop Chemours de vertoning van de film “Dark Waters” bij de Merwebolder in Sliedrecht, waarbij o.a. Professor Jacob de Boer van de Universiteit Amsterdam en milieuchemicus Chiel Jonker van de Universiteit Utrecht wetenschappelijk uitlegden, dat doorgaan met PFAS op termijn niet alleen voor het milieu, maar ook voor de gezondheid van omwonenden, catastrofaal zouden worden. Kortom, Stop PFAS Stop Chemours. Ook elders in Europa ontstond meer bewustzijn voor het groeiende PFAS probleem, o.a. in Zwijndrecht bij Antwerpen, België, maar ook in Lyon, Frankrijk. Aldaar verscheen op de Franse TV zender TF1 de documentaire “Les Polluants Éternels”, waarin o.a. ook ruim aandacht voor “ons PFAS probleem” met Chemoursin Dordrecht en het bezoek van Joop Keesmaat – eerder dat jaar – aan het Europees Parlement in Straatsburg.
Al met al vond in die periode een echte “omslag in het denken plaats”, waarbij het Provinciebestuur van Zuid Holland op 15 september aangaf strengere PFAS-wetgeving na te streven, terwijl de rechtbank op 27 september in een tussenvonnis vaststelde, dat Dupont/Chemours wel degelijk verantwoordelijk en aansprakelijk is voor de PFAS verontreiniging in de periode 1982 – 1998. Ondanks dat alles “ontdekte” Chemours zelf blijkbaar al dan niet onbedoelde lozingen van nieuwe PFAS combinaties, waaronder TFA en drie of vier andere chemische combinaties, waarvoor zonder blikken of blozen nieuwe vergunning werden aangevraagd. Het provinciebestuur legde een last onder dwangsom op, die door Chemours bij de rechter werden aangevochten. Op 22 december stelde de rechtbank het Provinciebestuur voor één TFA lozing in het gelijk, maar zette een streep door de dwangsom voor een andere lekkage.
2024
Op 9 januari legde Chemours één productielijn stil ter voorkoming van verdere boetes, maar – na installatie van extra filters – is die later weer opgestart. Ondertussen gingen de wekelijkse protestacties gewoon door, de aanhang van “bezorgde burgers” groeide, alsmede de politieke aandacht. Zo mochten we bijna wekelijks wel één of meer politici verwelkomen bij de emmertjesactie voor de poort van Chemours, zoals b.v. Marieke Spekreijse, Suzanne Kröger, Tanja de Jonge en Europarlementariër Bas Eickhout. Om ook de Europese aanpak voor een PFAS verbod “warm te houden” organiseerde de Stichting STOP PFAS Stop Chemours op 24 januariwederom een bezoek aan het Europees Parlement in Brussel. Ruim 70 bezorgde omwonenden reisden per bus naar Brussel, alwaar – bij wijze van protest – potjes met vervuilde PFAS grond en flesjes met PFAS-houdend drinkwater onder de Europarlementariërs werden uitgedeeld met de eis om op korte termijn een Europees PFAS verbod te bewerkstelligen. De chemische lobby moeten we niet onderschatten, want – ofschoon vele parlementariërs het daarover eens zijn – draaien de ambtelijke molens van het Europarlement helaas nog langzamer dan in Den Haag.
Op 3 februari “vierden” we de 200ste keer van ons wekelijkse emmertjesprotest voor de poort van Chemours. Dit keer met 200 emmers en een soortgelijk aantal deelnemers, waaronder Diederik Gommers (IC arts Erasmus), politica Ines Kostic (PvdD), alsmede Lies van Aelst (SP) en Geert Gabriëls (SP).
Soms was er helaas ook minder positief nieuws, o.a. op 27 maart het bericht uit Brussel, dat een verbod op PFAS minstens een jaar vertraging had met een langere overgangsperiode en een (te) grote lijst van uitzonderingen. Ook Chemours zelf liet zich niet onbetoogd en vroeg op 12 april – zonder blikken of blozen – vergunning aan om drie of vier extra nieuwe PFAS stoffen rechtstreeks in de rivier te mogen lozen. Vooralsnog werd dit niet toegestaan door het provinciebestuur.
We organiseerden in mei we een handtekeningenactie om de lozing van PFAS te stoppen, die binnen enkele weken door ruim 30.000 omwonenden werd ondertekend. Deze petitie werd op 21 mei aangeboden aan de Dordtse wethouder Tanja de Jonge, die deze tijdens het eerstvolgende overleg met Chemours aan de directie heeft overhandigd.
Dat ons protest tegen PFAS en Chemours noodzakelijk blijft, bleek op 10 en 18 juni eens te meer door twee extra lozingen, omdat het productieproces door Chemours uit veiligheidsoverwegingen werd stilgelegd vanwege twee stroomstoringen. Onvermijdbaar (?) gevolg daarvan was, dat er wederom zeer grote hoeveelheden PFAS en andere gevaarlijke stoffen in de lucht afgeblazen moesten worden ter voorkoming van erger…
Op 15 juni, een jaar na de historische Zembla documentaire, vond er in Dordrecht een grote protestmars plaats vanaf het centrum van Dordrecht naar Chemours. Deze werd georganiseerd door een groep betrokken, zeer bezorgde omwonenden uit Dordrecht e.o. Met ruim 400 deelnemers was deze protestmars een groot succes te noemen en in 2025 zeker voor herhaling vatbaar.
Op 24 juni vroeg Chemours wederom vergunning aan voor het lozen van de PFAS variant TFA, die in grote hoeveelheden in hun afvalwater was “ontdekt”. Uiteraard heeft onze stichting daar op 2 september bezwaar tegen aangetekend. De aanvraagprocedure loopt nog steeds, maar zowel het provinciebestuur, Rijkswaterstaat, Omgevingsdienst en DCMR neigen ernaar om deze aanvraag niet ontvankelijk te verklaren vanwege te summiere informatie.
Op 7 oktober heeft er – op ons verzoek – een gesprek plaatsgevonden met de ZH gedeputeerden Stolk en Zevenbergen in Den Haag, waarbij Anja van Beest, Ton Schippers, Willy Sweers en Joop Keesmaat – namens alle omwonenden – hebben aangedrongen om de PFAS uitstoot sneller en verder terug te dringen en zeker geen aanvullende lozingsvergunningen te verlenen. Het gaat immers om onze gezondheid, zodat ook sanering van vervuilde grond en water de hoogste prioriteit moet hebben.
Verdere succesjes in 2024 waren de goedkeuring van een motie in de Tweede Kamer om een nationaal PFAS lozingsverbod in te stellen, terwijl het Europees Parlement (ECHA) op 14 november alle PFAS stoffen tot zgn. Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) heeft verklaard, waardoor er op alle Europese, nationale en regionale overheden, maar ook op de producenten zelf, een wettelijke inspanningsverplichting is om de uitstoot actief te verminderen.
Op 20 november hebben Piet Smits en Joop Keesmaat er tijdens een officiële Statenvergadering in Den Haag bij de Statenleden wederom sterk op aangedrongen om de PFAS problematiek nu snel en effectief aan te pakken en niet langer te verzanden in oeverloze studies en/of overleggesprekken.
Tijdens een bezoek aan Dordrecht van staatssecretaris Chris Jansen (PVV) heeft een groep omwonenden, waaronder Meta Kamphuis, Anneke van Veen, Jan de Keizer, Nienke Blauw, Kees van der Hel, Ton Schippers en Joop Keesmaat, een indringend gesprek gehad met staatssecretaris Chris Jansen (PVV). Dat gesprek vond plaats op 13 december in het Biesboschcentrum en ook daar een dringend pleidooi om snel de beperking van de PFAS uitstoot daadwerkelijk aan te pakken, bij voorkeur zelfs met een nationaal PFAS verbod en “het strengste PFAS beleid ooit”.
2025
Tot slot, we staan nu – op 18 januari 2025 – voor de 250ste keer voor de poort van Chemours om te protesteren tegen de nog steeds niet gestopte PFAS uitstoot. In de afgelopen jaren hebben we in elk geval bereikt, dat de bewustwording van het PFAS gevaar over alle linies veel groter is geworden. Overheden en chemische bedrijven hebben nu beiden een wettelijke inspanningsverplichting om de uitstoot snel drastisch te verminderen, terwijl vergunningsverleners en controlerende, handhavende instanties zich ook veel strenger zijn gaan opstellen.
Maar, we zijn er nog lang niet! De chemische-, medische- en agro-industrie hebben elkaar inmiddels ook gevonden en hebben hun lobby-activiteiten bij overheden gemaximaliseerd, terwijl ze ook allerlei een groot ‘charme-offensief’ zijn gestart over de onmisbaarheid van “hun mooie PFAS producten” en hun goede bedoelingen ten aanzien van milieu en omwonenden. “Zonder PFAS is leven blijkbaar onmogelijk”, maar – geen misverstand – mèt PFAS zeker niet!
Nu verder!
Kortom, we hebben nog een lange weg te gaan en moeten de druk er op houden. Om dat te bereiken zijn we inmiddels begonnen om zelf meer fysieke controles van lucht en water uit te voeren om en meer duidelijkheid te krijgen in de verleende vergunningen, om fysieke 24/7 controle en handhaving van die vergunningen af te dwingen en om – meer dan ooit – in alle politieke geledingen onze stem, onze wensen en onze eisen te laten horen.
Uw steun is onontbeerlijk!
Laat u zien bij onze wekelijkse protestacties voor de poort van Chemours en – zo mogelijk en naar draagkracht – steun ons ook financiëel. Laboratorium onderzoeken van zelfgenomen grond- of watermonsters kosten veel geld, nieuwe spandoeken en het organiseren van bezoeken aan parlementen e.d. ook, terwijl ook onze “criminele aangifte van een milieudelict” in 2025 ook een nieuwe juridische fase ingaat.
Onze eisen:
1) NUL UIT DE PIJP!
- onmiddelijke stop op PFAS lozingen
2) ALGEHEEL PFAS VERBOD
- de hele groep, PFOA, GenX, TFA, etc.
- korte overgangstermijn, max. 5 jaar
- alleen uitzondering voor medicijnen
3) RUIM JE ROTZOOI OP
- sanering van vervuilde bodem en water
- veilige, milieuvriendelijke verwerking
- de vervuiler betaalt
Samen tegen PFAS
Over ons
Wij zijn omwonenden van Chemours. We zien dat onze directe omgeving nog steeds ernstig vervuild wordt met PFAS. Dit ondanks alle mooie woorden van het management van Chemours en pogingen vanuit lokale en provinciale overheid om de vergunningen te beperken. Wij willen dat de vervuiling stopt en hebben daarom besloten tot een massa-aangifte.
Over onze Stichting
De stichting Stop PFAS Stop Chemours is opgericht ter ondersteuning van de massa-aangifte. Via onder meer de website houden we je op de hoogte van wat we samen met jou en dankzij jouw aangifte en/of donatie bereiken.
Actievoeren kost geld. Het Openbaar Ministerie doet nu strafrechtelijk onderzoek. Maar we zijn er nog niet. Ook in de vervolgstappen hebben we nog juridische bijstand nodig. De Stichting Stop PFAS Stop Chemours kan de strijd alleen voort zetten dankzij de steun van donateurs. Wordt ook donateur! Maak een donatie over op rekening NL83 BUNQ 2097 5193 93 tnv Stichting Stop PFAS Stop Chemours.