Filmrecensie over 'Lee', gezien in Filmtheater De Witt
DORDRECHT - Soms heb je naar een film gekeken waarbij je denkt: “Wat moet ik hier nu weer over schrijven?” Na het zien van de film ‘Lee’ over het leven van fotografe Lee Miller kwam ik met een tegenovergesteld gemoed uit het filmtheater. Hier zou ik pagina’s vol over kunnen en willen schrijven.
Lee Miller, de oorlogsfotograaf
We kennen haar vooral als de oorlogsfotograaf die niet schroomde de meest verschrikkelijke momenten van de Tweede Wereldoorlog vast te leggen. Maar ook de vrouw die niet schroomde om poedelnaakt in de badkuip van Hitler’s appartement te gaan zitten met een paar Nazi-attributen om zich heen, kort nadat Hitler ruim 500 km verderop met een cyaankalipil zelfmoord pleegde. Het einde van de oorlog in beeld.
Lee Miller stond al op jonge leeftijd voor de camera, maar al snel bleek dat ze liever de foto’s nam dan dat ze als model op de foto stond. “I’d rather take a picture than be one”. Die switch werd wat geforceerd toen ze in 1928 in een reclame van Kotex maandverband stond. Dat paste niet in die tijd…
Miller vertrok naar Parijs. Ze wilde les krijgen van de bekendste fotograaf uit die tijd, Man Ray. Ze sprak hem aan in zijn stamcafé met de melding dat ze zijn nieuwe leerling was. Man Ray sputterde dat hij helemaal geen leerlingen had. “Nu wel”, was haar reactie. Ze werden kortstondig geliefden. Tijdens het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog was ze al een gevierd fotograaf, werkzaam voor ‘Vogue’. Ze woonde in Londen, was getrouwd met de kunstenaar, galeriehouder Roland Penrose. Miller wilde als fotograaf de bittere werkelijkheid in beeld brengen en vertrok naar het oorlogsgebied. Met Life-fotograaf, David Scherman, legde ze het leven aan en achter het front vast. De beelden waren dermate schokkend dat het Engelse ‘Vogue’ het niet aandurfde de foto’s te plaatsen. De Amerikaanse editie deed dat wel met als titel “Believe it”.
Lee Miller kwam niet ongeschonden uit de oorlog. Depressies spoelde ze weg met drank gemengd met veel drank. In 1947 kreeg ze een zoon, Antony. Ze vond zelf dat ze niet geboren was voor het moederschap. Na haar overlijden in 1977 ontdekte haar zoon op zolder een doos vol met foto’s. Geïnspireerd door deze vondst schreef hij een biografie over zijn moeder, de aanleiding voor de film met Kate Winslet in de hoofdrol.
‘Lee’, de speelfilm
De biografie van Antony Penrose, ‘The lives of Lee Miller’ vormt de inspiratiebron voor de biopic ‘Lee’, geregisseerd door Ellen Kuras. Een 'interview' vormt het kader van de film. Lee vertelt tijdens 'een interview' haar levensverhaal, het levensverhaal van een jong meisje dat is misbruikt door een vriend van de familie tot aan haar 'mislukt' moederschap. Daartussen ontwikkelt zich het verhaal over de vele levens van een sterke onafhankelijke vrouw, die alle weerstand overwint die een vrouwelijke oorlogsfotograaf tegen komt. Een vrouw die kiest voor haar ultieme wil de wereld te laten zien wat er aan moois is, maar vooral haar absolute wil om te getuigen over de verschrikkingen van oorlog. De onverzettelijke, mooie, sterke vrouw die Lee Miller was, wordt perfect neergezet door Kate Winslet, die al jaren de ambitie had een film te willen maken over Lee Miller. Regisseur Ellen Kuras en Winslet kenden elkaar al van eerdere projecten. Winslet zet een Lee Miller neer zoals alleen zij dat kan, zonder opsmuk, rokend, de drank altijd voor het grijpen, zonder enige terughoudendheid. Ook als de jaren gaan tellen blijven Miller, en Winslet, prachtige krachtige vrouwen.
Veel foto’s van Lee Miller zijn inmiddels overbekend, zoals de eerder genoemde badkuip-foto. Maar ook de reportages die gemaakt zijn in concentratiekampen Buchenwald en Dachau blijven op ons netvlies gebrand. In de film wordt een aantal reconstructies gemaakt van de beroemdste foto’s. Zo zien we een tweetal Amerikaanse soldaten aan de rand van een wagon met overleden gevangenen, een angstig meisje dat in een hoek is weggekropen. We zien ook tijdens het gesprek de zilveren schaal staan, die we eerder in het appartement van Hitler zagen.
Winslet kan een nieuwe Oscarnominatie voor beste vrouwelijke hoofdrol met deze acteerprestatie niet ontgaan.
Tenslotte, kort na de bevrijding van Parijs werden door geallieerde vliegtuigen pamfletten uitgestrooid met het gedicht ‘Liberté’ van de Franse dichter Paul Élouard. Één van de pamfletten fladderde door het open raam van de hotelkamer van Lee Miller binnen. Een gedicht dat nu nog gebruikt wordt om te wijzen op de waanzin van oorlog. Hier de laatste regels van het gedicht:
Op mijn verwoeste schuilplaatsen
Op mijn ingestorte vuurtorens
Op de wanden van mijn verveling
Schrijf ik je naam
Op het gemis zonder begeerte
Op de naakte eenzaamheid
Op de treden naar de dood
Schrijf ik je naam
Op de herwonnen gezondheid
Op het geweken gevaar
Op de hoop zonder heimwee
Schrijf ik je naam
En door de kracht van een woord
Begin ik aan een nieuw leven
Ik besta om jou te kennen
Om jou te noemen
Vrijheid.”
Vertaling: Paul Claes
Gezien in filmtheater De Witt:
‘Lee’, van regisseur Ellen Kuras
Met Kate Winslet als Lee Miller
Voor speeltijden kijk op de website van DeWitt
