Terugblik op concert van Ars Musica: Fanny en Felix in de Trinitatiskapel
DORDRECHT - Op vrijdag 10 mei werd er in de Trinitatiskapel een klassiek concert gegeven door het professionele kamerkoor Ars Musica.
Onze recensent Jacques Malschaert was erbij geeft hieronder zijn bevinding:
“Reisgenoot in klassiek” is de slogan van het professionele kamerkoor Ars Musica. Vanaf 2022 tot en met 2029 reizen we met hen mee door het leven van Felix Mendelssohn Bartholdy. Ambitieus, zo mag je het project wel noemen dat zeven jaar gaat omvatten. Maar zo terecht om na Mozart dit andere muzikale wonderkind centraal te stellen.
Fanny en Maria
Dit jaar presenteert Ars Musica al weer het derde programma rond Felix. Waarbij nu een gelijkwaardige aandacht uit gaat naar zus Fanny.
In het programma werd duidelijk gezocht naar de vrouwelijke dimensie. Het koor bestond uit 9 vrouwelijke leden, uiteraard wel onder leiding van Patrick van der Linden… De andere mannen bleven thuis … Er werd gestart met twee liederen van Fanny en geëindigd met een lied van Caroline Shaw. Dat het programma voor de rest werd ingevuld door mannelijke componisten vergeven we de samenstellers graag. Hoewel Hildegard von Bingen niet zou hebben misstaan. Een aantal van de uitgevoerde stukken waren gewijd aan Maria en Maria Magdalena, waar onder het Ave Maria van Johannes Brahms. Een vrouwelijke melodie noemde de dirigent het… Ook de Zwarte Madonna uit Rocamadour kwam langs in het intense stuk van Francis Poulenc.
Hedendaags componist Daan Manneke verwerkte het gedicht van Gerrit Achterberg in een prachtig lied voor koor en orgel:
Maria Magdalena
Mijn lichaam ligt bereid tot Pasen.
Ik keer met u de zoete zalen in
Dier witte, laatste maanden.
O tuin der aarde, die ik nu bemin
Meer dan mijn eigen ademhalen,
Omdat mijn bloed erin verging.
O bruid, die na mijn hemelvaren
Zal zingen in Jerusalem.
De Mendelssohns
Fanny wordt op 14 november 1805 geboren in Hamburg. De Joodse familie Mendelssohn heeft fortuin gemaakt in het bankwezen. Enkele jaren later, op 3 februari 1809 wordt Felix geboren. De kinderen blijken beiden vooral in muziek buitengewoon talentvol te zijn.
In een brief aan Fanny schrijft vader Abraham: “De muziek zal misschien zijn (=Felix) beroep worden, terwijl muziek voor jou slechts een versiering, nooit de basis voor je bestaan en je bezigheden kunnen worden”. Zo verdwijnt een talentvol meisje uiteindelijk toch grotendeels achter de coulissen. Een van haar leraren Carl Friedrich Zelter schrijft in een brief aan tijdgenoot en familievriend Goethe dat zij ‘speelde als een man’, een groter compliment kan hij een vrouw niet geven….
In 1816 neemt vader Abraham het besluit om zijn kinderen Protestants te laten dopen. Ondanks gematigde wetgeving waarbij in die tijd Joden worden gelijkgesteld aan alle andere staatsburgers blijft het antisemitisme onder de huid zitten.
In mei 1847 sterft Fanny, aan de gevolgen van een beroerte. Als Felix op de hoogte wordt gesteld stort hij in. Een half jaar later wordt Felix zelf getroffen door een beroerte en overlijdt hij op 38 jarige leeftijd. Fanny en Felix hebben hun hele leven een hechte band gehouden.
Fanny was voorbestemd voor een leven in de luwte, net als haar tijdgenote Clara Schumann, echtgenote van Robert. Dat neemt niet weg dat we nog steeds kunnen genieten van hun composities.
Artisitiek leider en dirigent Patrick van der Linden stelde een boeiend programma samen, waarin naast werk van Fanny en Felix muziek was opgenomen dat zich uitstrekte van Johann Sebastiaan Bach (eerste helft 18e eeuw) tot hedendaags componiste Caroline Shaw.
De muziek van Felix en Fanny Mendelssohn Bartholdy staat in de traditie van grote voorgangers, waarvan Johann Sebastiaan Bach er één van was. Zo is het mede aan Felix te danken dat de Mattheus – Passion in deze tijd zo massaal wordt uitgevoerd. In 1829 dirigeerde Felix de toen bij slechts ingewijden bekende Mattheus – Passion. Het werd een sensatie. In zijn eigen woorden: “dat het een acteur en Jood moesten zijn die de wereld zijn grootste christelijke werk zouden teruggeven”.
Hoogtepunt van de avond was voor mij ‘Hear my Prayer’ van Felix. Hier kwamen koor, organist en koorlid Margreet Rietveld als solist tot een fantastische eenheid samen. Met name het laatste deel ervan komt mijn top 5 binnen van de muzieklijst voor mijn begrafenis, één van mijn criteria om bijzondere muziek te plaatsen… (Een begrafenis die nog wel enkele decennia mag wachten overigens!!!)
De muziek die klonk was soms hemels, vanaf de allereerste ingezette noot tot en met het vrolijke geschetter van de vogeltjes in het laatste stuk van Caroline Shaw. Koor en organist Rien Donkersloot verdienden een meer dan uitverkochte Trinitatiskapel, waar helaas te veel stoelen onbezet waren gebleven. Sterker, ze verdienden een uitverkochte grote zaal van Kunstmin."
Gezien en gehoord in de Trinitatiskapel op vrijdag 10 mei 2024:
Serenade van Stemmen
De nalatenschap van Fanny en Felix Mendelssohn
Ars Musica Kamerkoor o.l.v. Patrick van der Linden
Orgel: Rien Donkersloot
