Terugblik op voorstelling Sonny Boy
DORDRECHT - Afgelopen donderdag werd er in Schouwburg Kunstmin de solovoorstelling 'Sonny Boy' gespeeld. Dordtenaar Jacques Malschaert was erbij geeft hieronder zijn terugblik:
“Het kan alleen maar beter worden”
Het zijn de slotwoorden van de solovoorstelling ‘Sonny Boy’, gespeeld door Tarikh Janssen, afgelopen donderdag in de kleine zaal van Kunstmin.
Daar waar het boek van Annejet van der Zijl eindigt, begint de voorstelling.
Het verhaal.
In 1927 vertrekt Waldemar Nods uit Suriname om zijn geluk te beproeven in Nederland. Kort na aankomst ontmoet hij de 20 jaar oudere hospita, Rika. De liefde die ontstaat blijkt hecht en vast. Zowel in het boek als in de voorstelling wordt ontroerend stilgestaan bij de eerste danspasjes van het verliefde stel. Rika heeft uit een eerste huwelijk 4 kinderen. In het najaar 2029, twee jaar nadat Waldemar in Amsterdam aankwam, wordt liefdesbaby Waldy geboren. Ze noemen hem ook wel Sonny Boy, naar een lied van Al Jolson uit 1928. “When there are grey skies, I don’t mind the grey skies. You make them blue, Sonny Boy”.
Het bijzondere stel vestigt zich in Den Haag. Waldemar vindt werk als boekhouder / administrateur en Rika ontwikkelt een bloeiend pension in Scheveningen. Haar eerste kinderen ziet ze nauwelijks meer. Het schandaal van de liefde tussen een jonge Surinamer en een katholieke gehuwde vrouw was te groot.
Als de oorlog uitbreekt verandert het pension in een onderduikadres. De oorlog is over de helft als ze uiteindelijk worden verraden. Waldemar en Rika belanden in het gevang. Waldy wordt op straat gezet. Beiden komen uiteindelijk in Duitse kampen terecht. Rika overleeft de vreselijke omstandigheden niet, ondanks haar enorme overlevingskracht, gebaseerd op positiviteit en geloof. Waldemar lijkt te overleven, komt met duizenden gevangenen aan het eind van de oorlog terecht op het schip Cap Arcona. De Royal Air Force bombardeert de schepen in de Oostzee waarna de Cap Arcona en veel andere schepen zinken. Waldemar, geoefend zwemmer, zo mooi weergegeven in de voorstelling, weet uit de vuurzee te ontkomen en zwemt naar de kust waar hij door jonge Duitse soldaten wordt doodgeschoten.
Waldy groeit op bij familie en Tante Jo en Tante Mien.
In de voorstelling is Waldy bijna 37 jaar. Hij reconstrueert het levensverhaal van zijn beide ouders. Razendknap hoe Tarikh Janssen in de huid kruipt van zowel Waldy als vader Waldemar en moeder Rika. Ook knap hoe hij het verdriet van Waldy toont. Intens, intiem, ook gewoon door even van het toneel te verdwijnen.
Het verhaal gaat over grote thema’s: racisme en slavernij, de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, verlies. Maar ook van de kracht die in een mens kan schuil gaan, ondanks alle tegenslagen en weerstand. Op geen enkel moment wordt het echter te groot of te veel.
Waar boek en film zich vooral afspelen vanuit het perspectief van vader en moeder, is dit een solovoorstelling waar Waldy het verhaal vertelt over zijn ouders en over zijn eigen verdriet.
Bewonderenswaardig hoe regisseur Benno Hoogveld en Scripschrijver Manoushka Zeegelaar Breeveld enerzijds het verhaal van Annejet van der Zijl volgt en het toch een eigen draai weet te geven richting een solo toneelvoorstelling. Met een mooi integer decor. Af en toe flitst een fototoestel, waarschijnlijk op het moment dat Waldy zich in een flits iets herinnert uit het verleden. Knap gedaan, temeer omdat vader Waldemar een verwoed amateurfotograaf was. In het boek wordt verteld dat Waldy later probeert het levensverhaal van zijn ouders op te schrijven. Het lukt niet. Ook op toneel vliegen de propjes papier in het rond en leidt het uiteindelijk tot niets.
Tarikh Janssen (The Bodyguard, Ik wist het) is een begenadigd acteur met een heerlijk soepel bewegend lichaam, een mooie stem en een geweldig inlevingsgevoel. De manier waarop hij als Waldy de dans tussen de geliefden vormgeeft en zijn vader zwemmend in de Oostzee en de Surinamerivier verbeeldt, zal me bijblijven.
Of het alleen maar beter kan worden? Ik weet het niet. Doorgaans ben ik ook zo’n positivo. Mijn eigen tekst is een variant: “het komt altijd weer goed”.
In de dertiger jaren van de vorige eeuw ontwikkelde zich in Europa een vloedgolf van extreem rechtse krachten. Met Hitler in Duitsland, Mussolini in Italië en Franco in Spanje. We weten allemaal waar dit toe leidde.
Met de huidige opmars van extreem rechts in veel westerse landen, waaronder ons eigen land, een gek aan de macht in Rusland en straks misschien ook in de Verenigde Staten, vraag ik me soms af of de positieve geest van “Het kan alleen maar beter worden” nog wel stand houdt. Ik hoop het"
Door: Jacques Malschaert
