Piloot Ton de Jong (1947-2024) was spraakmakend en beeldbepalend Dordts raadslid in jaren tachtig.
DORDRECHT - Een beeldbepalend en sleutelfiguur in de gemeente-politiek van de jaren tachtig van de vorige eeuw was onmiskenbaar PvdA-fractievoorzitter TON DE JONG (1947-2024).
Zijn overlijdensbericht staat 20 april in AD De Dordtenaar. Zijn baan was piloot. ,,Ton heeft zijn vleugels verloren, maar voor ons blijft hij altijd vliegen", zo meldt de familie.Naar zijn politiek verleden is er geen verwijzing te lezen. In Dordt Centraal stond 24 april geen overlijdens advertentie.
Wethouder
Oud-wethouder en ereburger Dirk ten Veen (VVD) noemt hem in een reactie spraakmakend en analytisch heel sterk. ,,Ton de Jong zei dat de Dordtse gemeente-politiek niet werd gemaakt in het college van burgemeester en wethouders op dinsdag, maar maandagavond in de fractiekamer van de PvdA.""
Dat was in de tijd dat de PvdA drie wethouders had en burgemeester Van Zuuren was ook PvdA.
Lamers
Ere-burger en oud-wethouder van de PvdA Nico Lamers omschrijft Ton de Jong als ,,een krachtige en soms driftige fractievoorzitter van de PvdA". Verder noemt Lamers, die begin 1990 als wethouder werd opgevolgd door Jannie van der Loos hem een ,,goede kerel"
Ton de Jong en dr. Wil Foppen waren toen wel samen uit de PvdA-fractie gestapt en stemden - met een krachtige uitleg - tegen de benoeming van Jannie van der Loos. Dat haalde toen de voorpagina van dagblad De Dordtenaar.
.Midden op de foto uit 1982 PvdA-voorman en KLM-vlieger TON DE JONG. Rechts VVD-wethouder Nico Maas en links raadslid en Fokker arbeider Jos (J.A.L) Craane (PvdA).
PvdA-Ton de Jong (rechts) op de foto met Cees Bakker (D66) en Nico Maas (VVD) in 1982 (foto beeldbank)
Boek
Adjunct-hoofdredacteur van het Vrije Volk, Rien Robijns, kwam in 1986 met een boek over zijn belevenissen in de gemeente-politiek van Dordrecht. De titel paste bij de tijdgeest en de tijd van Ton de Jong: ,,Dit is toch een hobby van jullie".
Dat Ton de Jong macht als hobby had tussen het vliegen door, vindt Ten Veen niet vreemd. ,,Wie wil als raadslid geen macht hebben".
Volgens Ten Veen kon Ton de Jong er wel slecht tegen als mensen het niet met hem eens waren. Om de andere coalitie-partners in het college van b. en w. (VVD en tot 1986 CDA) onder druk te zetten, stond in de notulen van de PvdA-fractie soms: ,,We gaan het hard spelen".
Volgens Lamers moest politiek voorman Ton de Jong toen - als hij weer in politiek bedrijf stapte - soms wel wat bijkomen als hij net was geland van een KLM-vlucht uit Amerika. De fractievergaderingen konden in zijn tijd soms ook tot na 12 uur in de nacht duren, zo herinnert zich een raadslid nog, die heel jonge kinderen had.
Het ging ook om de (politieke) macht.
In een publicatie van de vereniging Oud Dordrecht - in 2023 over tien pagina's - erkende oud-wethouder Nico Lamers wel dat zijn partij vroeger misbruik maakte van de machtspositie. Zie na dit nieuwsverhaal enkele verwijzingen.
1974
In 1974 had de PvdA voor het eerst drie wethouders veroverd in het stadsbestuur van Dordrecht en die positie bleef in tact tot 1990. Daarom was het mogelijk dat in de fractiekamer van de PvdA op maandagavond al werd aangegeven hoe op dinsdag in het college van burgemeester en wethouders de hazen moesten lopen. Ton was een dirigent daarbij.
Als de fractie stevig van mening verschilde met de wethouders van de eigen club, die dinsdagmiddag een bepaald voorstel in de gemeenteraad zouden moeten verdedigen, had de fractie wel een oplossing. Het gebeurde dan weleens dat een wethouder van een andere partij de openbare verdediging mocht doen en dan de PvdA-fractie tegenover zich vond.
Schoorstenen
Een voorbeeld van de machtspositie van Ton de Jong speelde in 1984. Het was de kwestie: Kunnen de vier schoorstenen van de centrale Merwedehaven veilig worden opgeblazen.
De neuzen stonden niet direct in politiek Dordrecht dezelfde kant op, mede omdat er in een rapport van een adviseur een rekenfout was gemaakt. Wethouder Piet C. Janse (PvdA0 dacht op een bepaald moment op een persconferentie bekend te kunnen maken, dat de schoorstenen konden worden opgeblazen. Hij sprak daar vol vuur over, toen hem een briefje werd gegeven waarop stond: Ton de Jong is tegen.
Dat betekende dat de wethouder in de persconferentie een draai moest maken en de bijeenkomst eindigde niet zoals hij begon met de doelstelling: de pijpen vallen. Een dag later werd in de krant onthuld wat op het briefje had gestaan. De wethouder voelde zich daar wel ongemakkelijk bij, maar Ton de Jong woog voor hem zwaar in de besluitvorming. Uiteindelijk vielen de schoorstenen wel...
Kraakacties
In 1980 was er een ook landelijk opvallende kraakactie aan de Singel in Dordrecht, waarbij het om ging wanneer de burgemeester het signaal van ontruiming gaf op basis van een vonnis van de rechtbank.
Huisjesmelker en later raadslid M.Koning wilde dat snel de politie ingreep om zijn onroerend goed terug te krijgen. In de krant mochten alle fractievoorzitters een mening geven, maar ze bleken nauwelijks geïnformeerd te zijn.
Alleen Ton de Jong gaf namens de PvdA precies in dagblad de Dordtenaar aan hoe er in detail moest worden gehandeld. De kraakactie had uiteindelijk geen politiedwang nodig want op het laatste moment vertrokken de krakers uit eigen beweging.
Rond die tijd werd de gemeente wel bereid om te lang leegstaande huizen te gaan vorderen om zo de woningnood een beetje op te lossen.
Noorland
Rien Robijns schreef in zijn boek uit 1986 ook over een pijnlijk moment voor de macht van de PvdA. De fractie wilde graag Kamerlid Arie van der Hek als nieuwe burgemeester van Dordrecht. Van der Hek voerde als kandidaat-burgemeester van Dordrecht ook opzienbarend vraaggesprek met dagblad de Dordtenaar. De publicatie werd uitzonderlijk genoemd.
VVD-voorman en fractievoorzitter Theo Brans had achter de schermen op een congres van zijn service-club in Vlissingen gedeputeerde Jan Noorland gevraagd. In maart 1985 werd die de eerste burger van de stad en moest de PvdA dat met pijn in het hart slikken dat de opvolger van Jan van Zuuren geen PvdA man was geworden. Van der Hek was slechts tweede geworden.
De schoorstenen van de Centrale Merwedehaven op de Staart vielen veertig jaar geleden: De eerste aankondiging van wethouder Piet Janse tijdens een persconferentie moest op gezag van zijn toenmalige fractievoorzitter Ton de Jong tijdens een persconferentie worden teruggedraaid. Ton was tegen en gaf een ,,geheim" briefje door en Piet las het terloops en moest stoppen met de aankondiging dat de pijpen al gingen vallen De krant onthulde het een dag later. De pijpen gaan nog niet vallen gezien het briefje, dus het werd later...
