"Tafeltjes van Toen, Beslissingen van Nu"
In mijn vorige column over o.a. het Vriendenboekje van de bibliotheek schreef ik dat ik mijn tekst zou doorsturen naar de gemeenteraad en B&W. Dat leidde tot een uitnodiging om 'in te spreken' tijdens de bespreking van de Perspectiefnota* 2026 op dinsdagavond 24 juni in het Stadskantoor. Helaas moest ik afzeggen wegens vakantie. Blijkbaar raakte mijn column een snaar – hopelijk neemt iemand van Bibliotheek AanZet het stokje over.
*Over de bezuinigingen
Vandaag los ik een eerdere belofte in: aandacht voor het mogelijke vertrek van het Nationaal Onderwijsmuseum uit Dordrecht.
Met pijn in het hart kondigde het museum aan zich voor te bereiden op sluiting. De gemeente Dordrecht en het Ministerie van OCW stoppen hun subsidie. OCW zegt zich te richten op ‘goed onderwijs’ en het lerarentekort. Daarmee dreigt dit unieke erfgoed verloren te gaan. Bekende en minder bekende stad-en landgenoten spraken hun zorgen uit, maar reddingsplannen bleven uit. Daarom een bijdrage van mijn kant – wie weet zet het iets in gang.
Hoe zat het ook alweer
Het Onderwijsmuseum begon in 1877 in Amsterdam en verhuisde via Zoetermeer, Utrecht en Rotterdam naar Dordrecht. Sinds 2012 is het gevestigd in ‘De Holland’.
Met meer dan 325.000 objecten bezit het de grootste onderwijscollectie ter wereld: van meubilair tot spiekbriefjes. Jaarlijks ontvangt het 30.000 bezoekers, waaronder 7.000 scholieren. (minder dan verwacht)
Enfin, na 13 jaar is het ook wel weer eens tijd om te verkassen en zeker nu omdat er bezuinigd dient te worden.
Persoonlijk vind ik dat de historische steden Delft of Den Haag het stokje van de 'Onderwijsmuseum-estafette' best wel van onze stad mogen overnemen. Maar wellicht is er ook nog wat ruimte beschikbaar in het Paleis 't Loo.
Alternatieven
Verhuizing is geen kleinigheid. Een alternatief?
Verspreiding! Elke grote stad krijgt een deel van de collectie. Bijvoorbeeld: Rotterdam de agenda’s, Delft de schoolplaten geschiedenis, Utrecht aardrijkskunde, Leiden biologie, Eindhoven meubilair, Amsterdam spiekbriefjes, Leeuwarden schrijfmethoden, Dordrecht een leslokaal van vroeger en van nu, enz.
Kortom: De geboorte van een ‘onderwijsmuseum tocht'.
In het kader van het zojuist geopperde idee, het volgende: (Ik sla nu misschien door.)
Wat te denken van de ‘elf-grote-steden-onderwijsmuseum-tocht', met de daarbij behorende 'elf-grote-steden-onderwijsmuseum-tocht-stempelkaart’.
Na het elfde stempel stuur je de stempelkaart door naar oud-minister Faber die als mogelijke ZZP-er met haar nieuwste stempelmachine de laatste handtekening zal zetten. Tevens zal zij je meteen voordragen voor een onderwijslintje.
Een ander idee
Een centraal depot in Nederland, waaruit gemeenten tijdelijke tentoonstellingen kunnen samenstellen. In mijn vorige column stelde ik al voor om in het nog te bouwen ‘Dordthuis’ een ruimte te reserveren voor dit soort exposities. Zoiets zou landelijk gedragen kunnen worden.
Schoolplaten
Vrijwilligers gebruiken nu al oude schoolplaten om herinneringen tot leven te brengen in instellingen. Ook ik gebruikte ze in mijn eerste geschiedenislessen. De kracht van die beelden blijft – kinderen smulden ervan.
De tekst gaat onder de afbeelding verder
Links: De Noormannen voor Dorestad
Rechts: Stad in de Middeleeuwen
Conclusie
Laat het museum verhuizen als het moet, maar behoud de collectie en geef de medewerkers perspectief. Voor de vrijwilligers komt vast wel iets nieuws. (Denk aan de schoolplaten excursies naar de instellingen.)
Maar laat dit erfgoed niet verdwijnen. De gemeentes kunnen dit niet alleen dragen – Den Haag is aan zet!
UPDATE
Op advies is de column ook verstuurd naar het Ministerie van OCW.
