Dochters van Dordrecht 10: Een vergeten anekdote over Top Naeff

02 september 2019 door Saskia Lensink
Dochters van Dordrecht 10: Een vergeten anekdote over Top Naeff

Gehannes met een hark.

Dordrecht was en is trots op Top Naeff, schrijfster van de meisjesbestseller Schoolidyllen en heel veel ander literair werk. Na haar dood in 1953 kon een monument dan ook niet uitblijven. In 1960 werd dat onthuld: een plastiek boven de voordeur van Tops geboortehuis aan de Nieuwe Haven in Dordrecht.

Annie Salomons, goede vriendin van Top Naeff en zelf ook schrijfster, deed in haar memoires Herinneringen uit de oude doos verslag van deze onthulling. Uit haar verhaal blijkt dat het er wat onbeholpen aan is toegegaan op die frisse, zonnige zaterdagmiddag in het voorjaar van 1960.

Zeven jaar voor die onthulling, op 24 maart 1953, was Annie Salomons ook al eens naar Dordrecht gereisd. Dat was ter gelegenheid van  Tops 75ste verjaardag. Het was ook de dag waarop Top tot ereburger van Dordrecht werd benoemd. Familie en vrienden uit heel Nederland waren ervoor naar Huis Van Gijn gekomen. Onder hen veel bekende namen uit de literaire wereld. Top straalde, deze dag. Van ‘top’ tot teen. Het werd een memorabel feest, onder meer vanwege Tops geestige speech. Die stond bol van de haar zo kenmerkende ironie. Top vertelde hoe ze lang geleden met veel moeite een verklaring van goed gedrag bij de gemeente had weten los te peuteren. Nu werd ze zomaar tot ereburger verheven!


Top Naeff ontvangt uit handen van burgemeester Van der Dussen de papieren die behoren bij het ereburgerschap. 24 maart 1953. Bron: RAD

Annie Salomons had geamuseerd naar Tops toespraak geluisterd. Ze wist dat haar vriendin gemengde gevoelens had over haar geboortestad. Dat ze de stad vaak was ontvlucht om de provinciaalse sfeer te ontlopen. Begrijpelijkerwijs liet Top dát onvermeld in deze speech. Ze hield immers ook van Dordrecht. Niet voor niets schreef ze in een gedicht hoe mooi de stad ‘in de omarming van brede rivieren’ ligt. Die achteraf nog vaak aangehaalde toespraak van Top bleek een zwanenzang:  enkele weken later overleed de schrijfster.

Nu, zeven jaar later, reist Annie Salomons opnieuw naar Dordrecht, ditmaal om de onthulling van het monument mee te maken. Net als bij de huldiging van zeven jaar eerder komen de genodigden bijeen in het Huis van Gijn. Dat zijn er veel minder dan toen, constateert Annie teleurgesteld. Burgemeester Van der Dussen is er, enkele familieleden en wat Dordtse bewonderaars. Slechts een paar mensen uit Tops grote literaire vriendenkring zijn komen opdagen.

Vanuit Huis van Gijn begeeft het gezelschap zich naar Tops geboortehuis, even verderop aan de Nieuwe Haven. Boven de voordeur hangt het monument, nu nog afgedekt met een doek. Aan Tops neef Gerrit Naeff de taak om het kunstwerk te onthullen. Hij trekt aan een touw, waarna het doek met een zachte ruis op de stoep terecht zou moeten komen. Dat gebeurt niet. De neef trekt nog eens aan het touw, harder nu. Het doek blijft weigeren naar beneden te komen.

Dan steekt de bovenbuurvrouw haar hoofd uit het raam op de eerste verdieping. Zal zij ‘effe’ een hark pakken? Even later hangt zij gevaarlijk ver uit het raam en steekt de steel van een hark naar beneden. Neef Gerrit moet een flinke sprong maken om de steel van haar over te  nemen. Maar hoe hij er vervolgens ook mee wrikt en duwt, het onwillige doek blijft zitten waar het zit.

De neef weet nu ook niet meer wat hij moet doen. In zijn nette pak springt hij op en neer, steeds opnieuw reikend naar het doek. Annie Salomons kijkt gegeneerd toe. Wat een gehannes is dit! Eerst die schaarse belangstelling en nu deze vertoning… haar vriendin verdient beter. Annie probeert zich voor te stellen hoe Top zou hebben gereageerd op deze situatie: ‘Maar wat zou ze zelf al die dwaze strubbelen, het doek dat niet zakken wilde, de te korte hark en de gymnastische toeren van haar statige neef, met humor en sarcasme hebben te boek gesteld!’


De onthulling van het plastiek. Het doek komt pas na veel gedoe naar beneden. 25 april 1960. Bron: RAD

Na veel gedoe slaagt neef Gerrit er uiteindelijk in om het doek te verwijderen. Nu kan iedereen het plastiek bewonderen: een vrouwenfiguur, zittend op het mythische paard Pegasus.
Hoe onbeholpen de onthulling ook was, Pegasus en zijn berijdster hebben er niet onder geleden. Al die jaren zijn ze rustig boven de voordeur blijven zitten. Daar is het kunstwerk tot op de dag van vandaag te vinden.


Tweede woning van links: geboortehuis Top Naeff


Het plastiek boven Top geboortehuis, anno 2019.

Geraadpleegde bronnen voor dit artikel:
- Herinneringen uit de oude tijd door Annie Salomons, Privédomein nr. 99, De Arbeiderspers 1984
- Rebel & dame, Biografie van Top Naeff door Gé Vaartjes, Em. Querido’s Uitgeverij bv, Amsterdam, 2010
- Quote uit Tops speech zoals die staat op de website Boekendingen.nl:
‘Ik heb in mijn jeugd de grootste moeite gehad, om van de gemeente Dordrecht een bewijs van goed zedelijk gedrag te bemachtigen, toen ik plotseling een verre reis moest maken en de papieren voor een paspoort nodig had. En nu biedt dezelfde gemeente mij het ereburgerschap aan. Dit is wel een zeldzame rehabilitatie!‘

Gerelateerde straten:

Over de columnist

Saskia Lensink

Saskia Lensink is journalist en tekstschrijver. Onlangs verscheen van haar hand het boek Dochters van Dordrecht bij uitgeverij Liverse. Voor dat boek deed Saskia onderzoek naar tientallen vrouwen uit de geschiedenis van Dordrecht. Over de zoektocht naar die vrouwen houdt ze een blog bij op haar website saskialensink.nl/dochters-van-dordrecht .

Zaaddonor
20 mrt
Zaaddonor
Dat bedoel ik nou
05 mrt
Dat bedoel ik nou
'Mannetje Zeb'
20 feb
'Mannetje Zeb'
Zijn of azijn
05 feb
Zijn of azijn
Niet zomaar een idee
18 jan
Niet zomaar een idee
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.