Dit kan echt niet
Als buren er door onderling gedoe samen niet uitkomen, helpen buurtbemiddelaars vaak met veel succces het gesprek weer op gang.
Wat kunt u zelf doen, mocht er iets zijn met de buren? Wie weet helpen de tips in het beschreven voorbeeld van een willekeurig geanonimiseerd burenconflict.
Situatieschets
Een echtpaar van 60+ - Ron en Sonja - woont 35 jaar in een rustige buurt. Naast hen woont sinds een klein jaar een jong stel - Jelena en Igor - afkomstig uit Rusland. Zij hebben een zoontje van zes en een hond. Zij spreken en verstaan goed Nederlands. Bij Ron en Sonja ontstaan meer en meer irritaties vanwege geluidsoverlast door feestjes, gasten die over de vloer komen en geblaf van de hond. Ron en Sonja voelen zich beknot in hun woongenot.
Ron Fijn dat we even kunnen praten. Koffie?
Jelena en Igor Knikken.
Sonja Ik slaap gewoon slecht sinds jullie hier wonen. Als het zo doorgaat gaan we
verhuizen. Dit kan echt niet langer zo. Ik kan dit niet meer aan (wordt emotioneel).
Ik heb voor het eerst van mijn leven contact gezocht met de wijkagent. Het was zo’n
fijne buurt altijd. (trillende stem) Dit kan echt niet, echt niet hoor!
Jelena en Igor Kijken vragend.
Ron Je valt wel met de deur in huis Sonja. Begrijpen jullie alles?
Jelena en Igor Knikken van ja.
Sonja Ja, het gaat echt niet langer zo.
Jelena Wat is er dan aan de hand?
Ron Heb je dan echt geen idee? We hebben toch al een paar keer geklaagd over
geluidoverlast. En Sonja heeft je pas zelfs een e-mail gestuurd waarin al onze
klachten op een rijtje zijn gezet.
Igor: Een e-mail? (kijkt niet-begrijpend).
Jelena Dat klopt, die heb ik gelezen. Toen hebben wij toch de muziek zachter gezet.
(richt zich tot Igor: Die mail heb ik verwijderd. Je zou ontploffen).
Ron (negeert dit) Je kunt hier gewoon niet steeds feestjes geven. Dat kan niet. Er komen
zoveel verschillende mensen bij jullie over de vloer.
Sonja En wat ik helemaal smerig vindt. Jij Igor, af en toe doe je de keukendeur open, dan rochel je en spuug je dat uit.
Ik, gadver…
Igor (zich van geen kwaad bewust, beweegt onrustig) Wat hoor ik toch allemaal?
Jelena Wij willen geen ruzie. Wij zijn graag goede buren (legt haar hand op de arm van Igor).
Ron Maar zo gedragen jullie je niet.
Jelena Maar Ron, wij zijn denk ik een stuk jonger ook. Wij houden van muziek, mensen over
de vloer. In Rusland zeggen wij: Als je anderen helpt, zijn duizend dingen mogelijk.
Sonja Maar jullie zijn zo anders. Ik zie steeds verschillende mensen langskomen. En Igor loopt voortdurend te bellen.
’s Zomers in de tuin. Dat gaat maar door. En dan praat je ook zo hard.
Igor Ja, ik heb een bedrijf in de bouw en soms logeren er even mensen bij ons. Nooit lang.
Ron (met stemverheffing) Maar je hebt toch geen pension!
Igor Mensen blijven hooguit twee nachten. Gastvrijheid is bij ons erg belangrijk.
Landgenoten helpen elkaar. Maar echt, nooit langer dan een paar dagen.
En we houden echt rekening met jullie. We hebben de geluidsboxen al verplaatst.
Sonja En die hond van jullie.
Igor Ik geloof dat wij niet veel goed kunnen doen. Als het zo doorgaat, dan stappen we op. Kom Jelena (maakt aanstalten).
Ron Zo gaat het niet langer. Mijn vrouw is al bij de dokter geweest vanwege de zenuwen.
Er moet echt iets veranderen. Wij willen ook niet verhuizen.
Maar dit. Pas kwamen vrienden kaarten en die zijn eerder naar huis gegaan door de herrie.
Jullie moeten je aanpassen aan ons en niet andersom.
Sonja Die rochels…
Jelena Wij komen uit een andere cultuur. Onze gewoontes verschillen. Maar we moeten toch goed met elkaar
kunnen omgaan?
Ron Er valt niet te praten met jullie. Bovendien klagen er meer buren, hoor ik.
Jelena Wat hoor ik nu? Dat is ons niet bekend.
Igor (ineens driftig) Kom Jelena. Ik laat me niet de wet voorschrijven. Kom, we gaan.
Verstorend en verbindend
Prikkels die positief werken in een gesprek zijn: begrip tonen voor de ander, het ontvangen van waardering, een aangeboden excuus, nieuwe informatie ontvangen.
Uit ervaringen van buurtbemiddeling blijkt, dat burenruzies vaak een andere oorzaak hebben, dan de zaak waar het over gaat. Op de achtergrond speelt vaak iets anders. Zomaar een voorbeeld. Iemand ontvangt per abuis geen uitnodiging voor de buurtbarbecue. Een foutje is menselijk. Er is geen opzet in het spel. Dit wordt niet uitgesproken en na verloop van tijd zijn er parkeerproblemen in de straat van de vergeten buurman. Deze man haalt er zonder overleg met zijn buren parkeerwachters bij. Waarom zou hij overleg plegen, ze vergeten hem toch ook. Een bezoeker van de organisator van de barbecue krijgt een bon, de buren worden gemobiliseerd en komen in het geweer en daarmee escaleert een vergeten uitnodiging tot een burenruzie.
1. Goede gespreksvoorwaarden
De gespreksvoorwaarden moeten voor beide buren goed zijn. Dat kan te maken hebben met het moment waarop de buren het beste te benaderen zijn. De stemming waarin buren worden benaderd, kan het gesprek maken of breken. Ook is het van belang oog en oor te hebben voor de wensen van de ander. Dat maakt het gesprek gelijkwaardiger en biedt openingen.
Sfeer wordt ook beïnvloed door bij aanvang het gemeenschappelijke doel van het gesprek te benadrukken. Een goed begin is het halve werk.
Ron We willen graag met jullie in gesprek, want we vinden het zo belangrijk om als goede buren
contact te hebben met elkaar. Fijn dat jullie er allebei zijn. Koffie?Jullie weten dat er wat
dingen zijn die wij lastig vinden. Daar willen we graag met jullie over praten.
Hoe zorgen we ervoor dat dit een goed gesprek gaat worden?
Sonja Die e-mail die ik onlangs verstuurde, dat had ik niet moeten doen. Het werd me allemaal
even teveel. Mijn man en ik willen graag kijken of we met jullie tot een paar goede afspraken
kunnen komen.
Het is vervolgens beter om alle onderwerpen niet achter elkaar op tafel te gooien, met het risico dat het gesprek in chaos eindigt.
Ron Wij hebben een paar onderwerpen. Laten we die eens op een rijtje zetten.
Igor Mogen onze punten ook?
Ron Vanzelfsprekend.
Hiermee voorkom je de stapeling van verwijten en de afwijzende reactie van Igor:
‘Ik geloof dat wij niet veel goed kunnen doen.’
2. Normen en waarden
In dit geval botsen normen en waarden. Een gesprek over gebruiken en gewoonten zou op een andere plek, in andere omstandigheden interessant zijn. Stel je een toevallige ontmoeting van twee stellen voor op een terras tijdens een vakantie. Normen en waarden en hoe die verschillen, kan op zichzelf één van de onderwerpen zijn. Praktischer is het om de zaken te benoemen waarover het gaat, zonder dit meteen aan een bepaalde cultuur te koppelen. Dat kan gevoelig liggen en in een later stadium, als de verhoudingen zijn opgeklaard, altijd nog worden besproken. Je voorkomt ook hier aanval en verdediging.
3. E-mails en emoties
Het helpt niet dat er voorafgaand aan dit gesprek een e-mail is verstuurd. Dat wordt nog versterkt doordat Jelena deze mail heeft gelezen en Igor door deze mededeling wordt overvallen. Ze heeft Igor de e-mail niet laten lezen, dat leek haar niet slim. E-mails waarin negatieve emoties voorkomen leiden in de regel tot verdere escalatie en helpen om een aantal redenen niet om het onderlinge contact te verbeteren:
- Je zegt daarin vooral wat je niet bevalt. Je bereikt maar één doel en dat is dat je je eigen ongenoegen kwijtraakt. Je zet als het ware je vuilnis buiten de deur.
- Je hebt geen mogelijkheid de reactie van de ander te zien. Je kunt niet toelichten hoe je iets precies bedoelt. In een gesprek kan uit de lichaamshouding van de ander blijken, dat wat je zegt vragen oproept. Zelfs als je bedoeling goed is, kun je als (af)zender nooit goed inschatten hoe de ontvanger jouw bericht interpreteert.
Kortom: als er emotie in het spel is, stuur dan geen e-mail. Hoe verleidelijk het ook is om je ongenoegen eruit te rammen op het toetsenbord.
4. Oordelen
Als je oordeelt, stop je met kijken. Absolute oordelen zetten een gesprek meteen op scherp:
‘Je kunt hier gewoon steeds geen feestjes geven. Dat kan niet.‘
Een opmerking als ‘Er valt niet te praten met jullie’ sluit verdere communicatie uit.
Medestanders zoeken - ‘meer buren klagen’ - roept vragen op met als mogelijk effect verdere escalatie. Stel dat het je zou overkomen dat je leidinggevende tijdens een functioneringsgesprek aangeeft, dat niet met name genoemde collega’s over jou klagen. Hoe zou je dat vinden?
5. Niet te snel
Met in het achterhoofd het aloude spreekwoord ‘vroege vogels zijn voor de poes’ is het van belang om niet meteen met oplossingen aan te komen. Vroegtijdige voorstellen halen het meestal niet.
Sfeer beïnvloedt resultaat. Als de sfeer goed is, is de bereidheid om naar elkaar te luisteren groter en kan worden doorgevraagd op onduidelijkheden. Dat kan uiteindelijk leiden tot een afspraak als:
Ron We snappen dat jullie soms een feestje willen geven. Prima. Laat het ons weten, dan gaan wij
die avond naar vrienden. Dat is voor ons helemaal geen probleem. Informeer ons.
Jelena Onze hond is soms onrustig. Ik kan dat niet helemaal voorkomen, het helpt als we hem dan
uitlaten. Daar wordt hij rustig van. Dat zal ik doen.
Een handige afspraak kan zijn om gewoon een keer bij elkaar op de ‘oplos’koffie te komen. Zo worden mensen af en toe de beste vrienden. Soms heb je een conflict nodig om tot harmonie te komen.
(Uit: Jij ook altijd, Bert den Boer, Uitgeverij Aspekt 2014)