Thema-avond: De verlichtingsfilosofie van Moses Mendelssohn (1729-1786)

Door dr. J. K. Abbes

Joodse filosofie is niet iets van vandaag of gisteren. Meer dan tweeduizend jaar geleden hielden hellenistische Joden er zich al mee bezig. Ook in de Bijbel vinden we veel argumenten die zijn gebaseerd op rede en ervaring. Het Jodendom heeft door de eeuwen heen een groot aantal bekende filosofen voortgebracht. Eén van hen is Moses Mendelssohn, met wie de moderne Joodse wijsbegeerte begint. Mendelssohn is de filosoof van de haskala (השכלה), de Joodse verlichting. Als belangrijkste representant van deze stroming verdedigt hij vooral de tolerantiegedachte en pleit hij voor emancipatie, integratie en modernisering van het Jodendom. Mendelssohn werd onaangenaam getroffen toen hij, als orthodox levende Jood, zich moest verdedigen tegen de Lutherse theoloog Johann Casper Lavater. Volgens Laventer moest Mendelssohn maar christen worden. In Laventers visie was er in de moderne filosofie geen ruimte voor datgene wat essentieel is voor de Jood, namelijk het Jodendom. Is wat Lavater heeft gedaan aan te merken als een uiting van‘filosofisch antisemitisme’?

De heer dr. Jochem (Joop) Klaas Abbes (Almelo, 1947) is historicus en wetenschaps- en godsdienstfilosoof. Tot aan zijn pensioen gaf hij les aan de gymnasiumafdeling van de ISG Arcus in Lelystad in de vakken filosofie en geschiedenis. In 1997 verscheen bij Uitgeverij Pelckmans, Kapellen (B) “De moord op de Moedergodin” .

Vrije toegang.