Nationale Archeologiedagen locatie Dordrecht
Na 600 jaar weer een kogge op de Merwede – 1418 herleeft bij de ruïne van het Huis te Merwede in Dordrecht
Op de Merwede naast de ruïne van het Huis te Merwede in Dordrecht is op zaterdag 13 oktober opnieuw een kogge, een middeleeuws handelsschip te zien. In het kader van de Nationale Archeologiedagen 2018 organiseert de AWN, vereniging van vrijwilligers in de archeologie, afdeling Lek- en Merwestreek op het kasteelterrein een evenement waarbij verschillende aspecten met betrekking tot archeologie worden getoond en uitgelegd.
Dit wordt gedaan aan de hand van het schilderij Het opbreken van het beleg van Dordrecht door hertog Jan van Brabant,1418, een historische gebeurtenis die afgelopen zomer 600 jaar geleden bij Dordrecht plaatsvond. Een reproductie van het schilderij is tijdens het evenement te zien.
Diverse elementen die zichtbaar zijn op het schilderij worden gekoppeld aan verschillende archeologische disciplines. Zo worden de schepen op het schilderij, in dit geval de kogge, verbonden met maritieme- of scheepsarcheologie. De kogge, een veelvuldig voorkomend handelsschip in de 14de en 15de eeuw, moet ongetwijfeld te zien zijn geweest op de Merwede ten tijden van dit beleg. In tijden van oorlog werden deze schepen omgebouwd tot oorlogsschip en op het achterdek voorzien van een verhoging, een zogenaamd kasteel. Tijdens de Nationale Archeologiedag is er naast het Huis te Merwede ook een kogge mét kasteel te bezichtigen, de Kamper kogge, een reconstructie van een opgegraven middeleeuwse kogge bij Nijkerk in de jaren ’90 van de vorige eeuw (nb te zien onder voorbehoud van motorstoring en weersomstandigheden.).
Deze archeologische activiteit is slechts één onderdeel van de overige activiteiten, die zowel voor kinderen als volwassenen interessant zijn. Alle activiteiten vinden plaats tussen 10.30 tot 16.00 uur op het kasteelterrein van de kasteelruïne Huis te Merwede aan de Kerkeplaat te Dordrecht.
Dit jaar is het exact 600 jaar geleden dat het beleg van Dordrecht plaatsvond. Het was één van de vele conflicten tijdens de Hoekse en kabeljauwse twisten, ditmaal tussen Jacoba gravin van Holland en haar man hertog Jan van Brabant enerzijds en Jacoba’s oom Jan van Beieren en de stad Dordrecht anderzijds. Na een beleg van ongeveer zes weken moest Jacoba haar verlies nemen en werd het beleg opgeheven. Het verhaal gaat al eeuwen dat Dordtenaren na afloop optrokken naar het Huis te Merwede en hun woede bekoelde op de muren van het kasteel, immers behorend tot de tegenpartij. Archiefonderzoek heeft dit verhaal (nog) niet kunnen bevestigen. Aangezien de locatie van deze Nationale Archeologiedag te zien is op het schilderij is gekozen om het evenement hier te laten plaatsvinden. Er worden rondleidingen over het terrein gegeven en er wordt verteld over de historie van het kasteel en de archeologische opgravingen die hier hebben plaatsgevonden.
Op deze dag wordt nieuw archeologisch onderzoek uitgevoerd door middel van boringen waarbij het publiek uitleg krijgt over de informatie die letterlijk naar boven wordt gehaald. Werd er vorig jaar succesvol geboord naar de slotgracht, nu is het doel om meer te weten te komen over de locatie van een eventueel poorthuis en een ophaalbrug aan de oostzijde van het terrein.
Experimentele archeologie wordt getoond en uitgelegd door middel van nagemaakte pijl- en speerpunten die tijdens de archeologische opgravingen zijn gevonden. De smid die deze replica’s heeft gemaakt zal hierover uitleg geven.
Het schilderij toont overduidelijk aan dat hier sprake is van een conflict. Conflict archeologie wordt tot leven gebracht door de reenactmentgroepen Compagnie van Brederode en de Heeren van Altena, die kanonnen (te zien op het schilderij) laten bulderen over de Merwede en hun krijgskunsten vertonen. Hun uitrusting past exact in het tijdsbeeld van 1418.
Bioarcheologie, een andere discipline in archeologie, wordt gekoppeld aan de paarden die te zien zijn op het schilderij. Met behulp van een skelet van een paard wordt uitgelegd welke informatie je kunt halen uit botmateriaal dat bij archeologische opgravingen wordt gevonden.
Leden van de Landelijke Werkgroep Archeologie Onder Water (de L.W.A.O.W.) zijn aanwezig om uit te leggen wat onderwaterarcheologie inhoudt. Ze tonen diverse vondsten die opgedoken zijn uit de Alblas en de Giessen in de Alblasserwaard. Hun verhaal en hun vondsten van opgedoken resten van een bommenwerper uit de Lek horen bij conflictarcheologie, maar een betrekkelijk nieuwe tak van conflictarcheologie, namelijk archeologie van de Tweede Wereldoorlog. Over neergestorte bommenwerpers en archeologie van de Tweede Wereldoorlog vertelt ook de stichting uit Bleskensgraaf.
Aardewerk uit de periode waarin het Huis te Merwede nog bewoond was is te zien bij de schervenkraam. Tijdens het schervenspreekuur kan het publiek eigen scherven, aardwerk of ander ‘archeologisch’ materiaal door deskundigen laten beoordelen.
Er vinden verschillende activiteiten plaats die vooral op kinderen gericht zijn. Zo kan er met behulp van een speciaal voor kinderen samengesteld boekje een speurtocht worden gedaan.
Kinderen mogen meedoen in een kiddie battle, een gevecht met (foam) zwaarden onder leiding van de ridders. Kinderen kunnen ook ervaring opdoen als archeoloog en mogen met een metaaldetector zoeken naar ‘schatten’ in de grond. Een middeleeuws geldbuideltje maken, kijken in de riddertenten of op de foto met een echte ridder is allemaal mogelijk.
Alle activiteiten vinden plaats op het terrein van de kasteelruïne van het Huis te Merwede aan de Kerkeplaat te Dordrecht en zijn GRATIS te bezoeken op zaterdag 13 oktober van 10.30 tot 16.00 uur. Er is in de omgeving voldoende GRATIS parkeergelegenheid: locatie Stadsbeheer, Krohne en McDonalds, allen gevestigd aan de Kerkeplaat (zie borden).
Het schilderij Het opbreken van het beleg van Dordrecht door hertog Jan van Brabant 1418 door A. Otten van der Laan wordt vanaf 12 oktober tentoongesteld in de studiezaal van museum Hof van Nederland, Hof 6, te Dordrecht.
