Kozakken waren 3 december 1813 bevrijders van Dordrecht

17 april 2012

DORDRECHT -Tot 1913 werd de bevrijding van Dordrecht nog herdacht, toen honderd jaar na de Franse tijd. Het meest markant was de komst van veertig kozakken, die op 3 december 1813 gingen bivakkeren op het Scheffersplein. Ook zogeheten jagers uit Pruisen waren erbij om duidelijk te  maken dat de Franse bezittingsmacht was gebroken. 

Elders is er een voetbal club, die Kozakken Boys heet. Bij Deventer staat een zogeheten tweehonderd jaar oude Kozakken boom. Een kozakkenstraat is er ook niet gekomen.

In Dordt herinnert nog niks aan de bevrijders van toen. Alleen op de Dordtse historische kalender staat nog tekst: Ook de Geschiedenis van Dordt vertelt een verhaal over het Scheffersplein als tentenkamp, maar toen heette het nog de Beurs! Die naam wordt nog gedragen door een café aan het plein.

TEKST:
Op 19 januari 1795 trekken Franse troepen, door de patriotten als bevrijders binnengehaald, door de Riedijkspoort de stad binnen. De omwenteling gaat zo snel, dat men bij de Vuilpoort nog Oranje draagt, terwijl bij het Stadhuis al vrijheid, gelijkheid en broederschap wordt geroepen. Op 23 januari treedt een nieuwe regering aan en dezelfde dag danst men rond de vrijheidsboom.
Maar het feesten vergaat de bevolking al snel. Het financieel aantrekkelijke stapelrecht wordt afgeschaft, Dordrecht verliest de positie van eerste stemhebbende stad in de Statenvergadering, de familiewapens worden in het streven naar gelijkheid van de grafzerken afgehakt, de wapenborden uit de kerken verwijderd en de gilden opgeheven.
Na een intermezzo als Koninkrijk Holland volgt in 1810 de inlijving bij Frankrijk. Napoleon bezoek op 5 oktober 1811 de stad, die inmiddels onderdeel is geworden van het Departement van de Monden van de Maas. Weliswaar als hoofdplaats van het arrondissement Dordrecht en met een eigen rechtbank. Maar door het continentale stelsel komt de handel stil te liggen. En een deel van de mannelijke inwoners wordt onder de wapenen geroepen en laat in het verre Rusland het leven.
Half november 1813 verlaten de Fransen op het gerucht van de nadering van geallieerde troepen de stad. Maar op 22 november keren ze er na een beschieting vanuit Papendrecht en een moedige bemiddelingspoging van de commandant der schutterij mr. Matthijs Beelaerts terug. De dag erop verlaten ze op het gerucht van naderende Kozakken en Pruisen Dordrecht. Maar als de tegenstander weg blijft, proberen ze op 24 november de stad weer in te nemen. Er volgt een beschieting vanaf Papendrecht. Het vijandelijke vuur wordt beantwoord door twee kanonneerboten op de rivier. Volgens de overlevering worden de Fransen als de munitie bijna verbruikt is verdreven door een laatste doeltreffend schot, afgevuurd door zeeofficier Merkus en de inderhaast ondersteboven gehesen Dordtse vlag met stedenmaagd op de Riedijkspoort, die wordt aangezien voor de vlag van Engelse hulptroepen. Een laatste poging van de Fransen om de stad in te nemen wordt op 30 november voorkomen.

Historisch erfgoed: Kogels in een steunbeer van de Grote Kerk, een huis op de Varkenmarkt, het hoekpand Prinsenstraat-Grote Kalkstraat en in Dubbeldam (afkomstig van de villa van Lotsij in de Wijnstraat) herinneren aan de beschieting van de Fransen.
Literatuur o.a.: Bombardement van Dordrecht in het jaar 1813, een ooggetuigenverslag van Leendert
van der Es / uitgegeven door Pieter Breman (489-25255); Ooggetuigenverslag van het bombardement op Dordrecht door de Fransen onder bevel van commandant Gesparaux in de periode 21-30 november 1813 / door Leender van der Es (150-1115); De gebeurtenissen van november-december 1813 te Dordrecht en omgeving aan de hand van de ‘Herinneringen uit mijne jeugd’ van Pieter Uittenbogaard / door J.J. Beyerman (489-21773).

Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.