Nishala Zitna een kwart eeuw torenwachtster van de Grote Kerk Dordrecht

DORDRECHT -  In het blad De Poorter (binnenstad) staat Ton Delemarre stil bij een bijzonder jubileum. NISHALA ZITNA is een kwart eeuw torenwachtster van de Grote kerk. Via de gemeente en in het bijzonder de toenmalige chef cultuur kwam zij binnen. Vanaf de  Franse tijd valt de toren onder de gemeente en niet onder het kerkelijk bestuur. 

Wie wil kan mede dankzij de gastvrijheid van NISHALA kennis maken met een fraai uitzicht vanaf de toren van de kerk vanaf 69 meter hoogte.

De Poorter beschreef dat allemaal in een verpakking een jubileum waardig:

Nishala de torenwachtster

De scheve toren van de Grote Kerk biedt voor de bezoeker na 275 treden omhoog een schitterend panorama over stad en ommelanden. Bij goed weer is het silhouet van Rotterdam en de Euromast duidelijk te zien. Naar verluidt zou zelfs de Dom van Utrecht binnen het vizier vallen. Ieder weekend is de toren te beklimmen.

Het zijn vooral toeristen die dat doen maar ook veel Dordtenaren, die de klim wagen. Na de toren van Pisa en de Eiffeltoren beklommen te hebben wordt het nu dan ook tijd voor onze eigen scheve toren, Wie dat doet wordt in de immense torenhal ontvangen door Nishala Zitna en haar zoon Daniël van Dooren.

Jubileum
Nishala viert bijna haar zilveren jubileum als torenwachtster. Ze verliet Tsjechië in de communistische tijd. Ze had contacten met Charta’77 en kreeg de keus tussen gevangenis of wegwezen, tegen betaling van schoolgeld en het inleveren van haar nationaliteit. De jonge kleuterleidster die geschiedenis wilde studeren kon terecht in Oostenrijk en kwam met Peter van Dooren die ze in Duitsland leerde kennen naar Dordrecht. De toenmalige chef Cultuur van Dordrecht ving het paar op en zag het wachterschap van de net gerestaureerde toren als een goede inburgeringkans. Nishala sprak haar talen: handig voor buitenlandse bezoekers, leerde al doende Nederlands en verdiende ook een zakcentje.

Klokkengeweld
Koninginnedag 1986 opende burgemeester Noorland de toren voor het publiek en sinds die tijd heeft Nishala duizenden bezoekers zien komen en ook rondgeleid naar de kaapstandzolder, de uurwerkzolder en de grote beiaard. Vooral de ervaring van de klokkenklank van Europa´s grootste carillon is een belevenis die de bezoekers letterlijk doet trillen. De beiaard telt 49 klokken en de zwaarste weegt 6000 kilo. “Ik klamp me aan een balk en houd me wat achteraf”, zegt Nishala, “want het klokkengeweld gaat lijfelijk door je heen”. Als de beiaardier dan op zaterdag ook nog krachtig op zijn voetpedalen en klavier te keer gaat is het voor de bezoekers die in de cabine mogen meespelen helemaal een feest. Nishala: “Ik ben een beetje bijkantoor van het VVV, buitenlanders kunnen de borden van Rondje Dordt niet lezen en vooral op de zondag als het VVV gesloten is, bedien ik ze met inlichtingen en een plattegrondje van de stad.

En ik kan ze precies vertellen van de grote brand uit 1457, die de kerk in as legde. Ik vertel dat de toren 2 meter 25 uit het lood staat. De looddraad, die van boven neerdaalt in de grote hal en schijnbaar scheef hangt, maakt ze dat wel duidelijk en ook de scheve buitendeur. Hoe het komt dat de top nooit is afgebouwd vanwege de verzakking op de koeienhuidenfundering. Dat bij de laatste restauratie de toren een beetje bijgesteld is met een betonnen corset, maar dat je hem van de kerk los zou scheuren als je hem helemaal loodrecht zou willen zetten. De spits had 108 meter hoog moeten worden. Hij is nu 72 meter. Ik wijs ze op de wapenschilden en de inscripties, op het oude foliotuurwerk van voor de uitvinding van het slingeruurwerk uit 1624 met zijn honderden kilo´s zware gewichten. Ik laat ze de inscriptie op de grote klokken lezen. Ik wijs ze op de enorme balken.”

Feeëriek
“Ja, nu je het vraagt: het is me één keer in al die 24 jaar overkomen dat er nog bezoekers na de sluiting zijn achtergebleven. Ik waarschuw altijd nadrukkelijk dat de  toren om 4 uur sluit, maar blijf tot half vijf, ik turf de gasten en bij twijfel loop ik naar boven. Maar in dat geval had mijn compaan me verzekerd dat iedereen weg was en sloot ik ruim over half vijf de deur af. Gelukkig hadden de verstekelingen een GSM en werd ik van huis gebeld (mijn telefoonnummer staat op de folder). Heel bijzonder is ook de bezichtiging tijden de Kerstmarkt. De toren is dan ´s avonds open en het uitzicht op een miniatuur kerststadje is echt feeëriek.Vroeger zat ik met de kinderwagen van mijn dochtertje in de hal. Later met Daniel, die nu HBO studeert en assisteert als torenwachter. Hij kan zo mooi zijn talen oefenen met buitenlandse gasten. Het is een boeiende bezigheid. Je ontmoet veel leuke mensen. Je bent een vraagbaak en als het rustig is kunt je mooi studeren of lezen. Wat wil je nog meer?”

Ieder weekend en van april t/m oktober door de week is de toren te beklimmen voor het luttele bedrag van 1 euro, kinderen van 5-12 jaar betalen € 0,50, tot 5 jaar gratis.
Ton Delemarre.